Ampute, yapı olarak amputasyon kelimesinden meydana gelmektedir. Ampute kelimesi yalnızca bir uzvunu yitirmiş kişiler için de kullanılmaz. Aynı zamanda geçirdiği ameliyat sonucunda veya talihsiz olay neticesinde, kolunun yarısı kesilmiş kişilere de kullanılır. Ampute futbolu, ampute ve uzuv kusurları olan insanlar için bir oyundur. Sahada oynayan oyuncular, tek ayakla koltuk değneği üzerinde hareket eder. İki ayaklı kaleciler, tek el/kol ile oynamaktadırlar. Ampute futbolu, 1900'lerin başlarında, savaş sonrası Avrupa'da, amputelerin koltuk değnekleriyle futbol toplarını tekmeledikleri görülüyordu. Kodlanmış oyunun ilk kez Amerikalı Don Bennet tarafından 1980'li yıllarda Avrupa ülkelerinin dikkatine sunuldu. Spor, 1980'lerin sonunda 5 takım Dünya Kupası etkinliğiyle başladı. Başlangıçta, her ulusun yıllık rotasyonda bir etkinliğe ev sahipliği yaptığı, dış mekan 11'e 11 ve daha küçük iç mekan 7'ye 7 formatlarında oynanmaktadır (1).
2002 yılında Dünya Ampute Futbol Federasyonu (WAFF), yönetim organının kurulmasından sonra, oyun dünya çapında istikrarlı bir büyüme ve artan katılım gördü. Dünya Kupası artık 4 yılda bir düzenlenmekte, 26'ya kadar üye ülkenin katılmaktadır.
Tüm dünyada Ampute Futbol Federasyonları kurmak, WAFF'ın uzun vadeli ana hedeflerinden biridir. WAFF, birçok düzeyde yeni organizasyonları desteklemektedir.
WAFF’ amaç ve hedeflerinde; Bir WAFF üyesi tarafından düzenlenen antrenman kampı için oyuncuları ve antrenörleri davet etmek, Antrenörler ve hakemler için yerinde atölye çalışmaları, Ulusal FA ile istikrarlı bir işbirliği kurarak yardımcı olmak Diğer WAFF üyeleriyle dostluk maçları düzenlemek, Promosyon faaliyetleri için tavsiyeler ve ilham kaynakları” oluşturmak yer almaktadır (2).
Avrupa Ampute Futbol Federasyonu (EAFF) 2015 yılında kuruldu ve o zamandan beri Avrupa ülkelerindeki büyüme hızlı oldu. EAFF, Ampute futbol ailesini genişletmek için sürekli olarak yeni Üye Ülkeler geliştirmeye yardımcı olmaktadır. Federasyon genelinde yeni taban fırsatları oluşturmaya yardımcı olmakta, hem Gençler ve Lig hizmetlerini, Avrupa Gençler Kamplarını hem de Avrupa Ampute Futbol Şampiyonlar Ligi etkinliklerini her yıl düzenleyerek geliştirdiği görülmektedir.
EAFF, Avrupa'daki ampute futbol derneklerini birleştirmektedir. EAFF'in misyonu, ampütasyonlu veya uzuv kusurlu insanları dahil etmek ve desteklemek, ampute futbol fırsatlarına erişimlerini artırmak ve yaşam kalitelerini iyileştirmek için futbolu kullanmaktır.
2015 yılında kurulan federasyon, 2020'de 18 üyeye ulaşarak sürekli büyümeye devam etmektedir. Federasyonun kurulması, Avrupa'da ampute futbolun daha da dinamik gelişimine katkıda bulundu ve futbol entegrasyonunu eski kıtaya yaydı.
Şu anda Avrupa'da 150'si 16 yaş altı genç olmak üzere 1300 aktif ampute futbolcusu bulunmaktadır. 80'den fazla ampute futbol kulübü, oyuncuların düzenli olarak oynamasını sağlamaktadır.
EAFF'in ana hedefleri: Avrupa ülkelerindeki oyuncu/kulüp/lig/milli takım/taraftar sayısını artırmak, Bir bütün olarak, Avrupa'da ve tek tek ülkelerde disipline daha fazla ilgi uyandırmak, Ulusal ampute futbol derneklerini entegre etmek, Ana akım futbol ve ampute futbol arasında ilişkiler kurmak ve geliştirmek, diğer kıtalarla işbirliği, şeklindedir (3).
Türkiye Millî Ampute Futbol Takımı, Türkiye'yi ampute futbol müsabakalarında temsil eden Takım olarak, 2003 yılında kuruldu. 2017 ve 2021 yıllarında Avrupa Ampute Futbol Şampiyonu olan takım, 2018'de Meksika'da düzenlenen son Ampute Futbol Dünya Kupası'nda Türkiye, penaltı atışlarında Angola'ya 5-4 yenilerek ikinci olmuştu. Türk milli takımı, Dünya Kupası'na katılmadan önce, Avrupa şampiyonluğunu elde ettikten sonra, fiziksel ve zihinsel engelliler de dahil olmak üzere engellilerin oynadığı bir spor olan parasports'ta iz bıraktı.
Dünya Ampüte Futbol Şampiyonası, 30 Eylül- 9 Ekim 2022, İstanbul, Rıva’da, düzenlendi, Organizasyonda; Afrika, Asya, Kuzey, Karayipler ve Orta Amerika, Güney Amerika ve Avrupa'dan 24 Takım, Dünya Kupası Şampiyonası için mücadele etti.
“Engelsiz Kahramanlar” Ampute Futbol Milli Takımı İstanbul'da düzenlenen 2022 Dünya Kupası'nın finalinde son şampiyon Angola'yı 4-1 yenerek, 2022 Ampute Futbol Dünya Kupası'nı kazandı.
Türkiye’de Ampute Futbolu, Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu (4). bünyesinde ve Türkiye Futbol Federasyonu, Futbol Geliştirme Direktörlüğü bünyesinde faaliyet göstermekte olan Engelli Futbolu Geliştirme Biriminde (5).faaliyetlerini yürütmektedir.
Kaynaklar
1-https://www.futbolekonomi.com/haberler-makaleler/genel/125-sebahattin-devecioglu/5362-ampute-futbolun-anlaml-baars-.html
2-https://amputeefootball.org/
3-https://amputeefootball.eu/
4-http://www.tbesf.org.tr/
5-https://www.tff.org/Default.aspx?pageId=732
Mehmet Şağbanşua
Büyüklerinize Sorun!
Etem Yalın
AYNADA KİMİ GÖRÜYORSAN LİDERİN ODUR!
Prof.Dr.Mehmet Çavaş
BATI, İSVEÇ ÜZERİNDEN NE PLANLANIYOR?
Prof.Dr. Sebahattin Devecioğlu
Dünya Futbolunda Seçim
Erhan Dabak
Musibetlerden ne zaman ders çıkartacağız
Veli Aksu
Yarı Yıl Tatili
Yakup Baş
Hayvancılıkta 2023
Mustafa Balaban
MEYDAN DÜZENLEMELERİ VE ANITSAL YAPILARIMIZIN DURUMU
Hayri Günay
CUMA GÜNÜ
