Bu yılın Haziran ayında Sayın Muhammed Şağbanşu ile ‘”Biraz da konuşalım” Programında o sordu ben dilim döndüğünce anlattım. Konumuz SEGE idi. Yani Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmaları raporu.
Raporda Elazığ’ın kan kaybettiğini ve TÜİK kanalı ile açıklanmış olan çok sayıda veriyi paylaşarak ilin karar alıcılarının çok acil bir şekilde yuvarlak masa etrafında toplanarak şehrin geleceği açısından süreç başlatması gerektiğini söylemiştim. Bunları 2011, 2017, 2025 rapor sonuçlarına göre şehris SOS verdiği için tane tane anlatmıştım.
Tık çıkmadı… Bu köşede yazdım gene tık çıkmadı. SEGE 2025 Raporu Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı web sitesinde paylaşılınca birkaç gün önce Sonsöz Gazetesi haber yaparak Elazığ’ın 2025 yılında bir önceki araştırmanın yapıldığı 2017 yılına göre 4 basamak geri gittiğini yazdı. Konuyu kıymetli dostlarım Zülfü Bal ve Erkan Köse “Kırmızı Dosya” programında bir süre önce dile getirdiler. Elazığ’da gidişin iyi olmadığı üzerinde duruldu. O kadar…
Bakın Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yayının ön sözünde bu raporun önemi hususunda şöyle diyor:
“Türkiye Yüzyılı’nda ülkemizi daha müreffeh bir konuma taşımak üzere atacağımız adımlara rehberlik etmek üzere, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmasının onuncusunu bu yıl tamamladık. Pek çok kamu kurumu ile yakın iş birliği halinde yürüttüğümüz çalışmada; sekiz ana temada 52 değişkenden yararlandık. Demografi, istihdam, eğitim, sağlık, rekabetçilik ve yenilikçilik kapasitesi, erişilebilirlik ve yaşam kalitesi gibi kalkınmanın temel yapı taşlarını kapsayan alanlarda illerimizin ve bölgelerimizin gelişmişlik düzeyini bilimsel bir zeminde değerlendirdik.”
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın M.Fatih Kacır’da raporun hedefi ile ilgili olarak “Türkiye Yüzyılı’nda ülkemizi daha müreffeh bir konuma taşımak üzere atacağımız adımlara rehberlik etmek üzere, İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmasının onuncusunu bu yıl tamamladık” diyor…
Yani bizim 45 dakika boyunca kendimizi ifade etmeye çalışırken üstümüzü başımızı yırttığımız programın özünü Sayın Bakan bu tek cümle ile özetlemiş: “…müreffeh bir konuma taşımak üzere atacağımız adımlara rehberlik etmek üzere…”
Ben gazeteci olarak raporun Elazığ özelindeki kısmını satır satır inceledim kafama yatmayan yerler için farklı kaynaklar ve raporlara bakma ihtiyacı hissettim. Şehirde özellikle karar alıcıların da rapor üzerinde çalışmış olduklarını hesaplayarak raporun yayınlandığı Ekim ayından beri bekliyorum. Ama tık yok…
Bakın raporun Elazığ bölümünde yapılan değerlendirme şöyle:
“Birçok göstergede Türkiye ortalamasının altında bir görünüme sahip olmasına rağmen Elâzığ, özellikle sağlık alanındaki bazı göstergelerde iller arası sıralamada olumlu bir performans sergilemektedir. İl, yüz bin kişi başına düşen hastane yatak sayısında Türkiye genelinde ilk sırada, yüz bin kişi başına düşen hekim sayısında da on dördüncü sırada yer almaktadır. Yine, istihdam boyutunda da olumlu bir görünüm sergileyen Elâzığ, yüzde 5,48’lik işsizlik oranı ile Türkiye’nin en düşük işsizlik oranına sahip altıncı ili konumundadır. İl, özellikle istihdam boyutundaki işsizlik oranı dışındaki diğer değişkenlerde ve mali boyuttaki göstergelerde düşük performans sergilemektedir” denmiş…
Bu bu paragraf değerlendirme çok şey ifade ediyor. Birincisi şudur: Elazığ’ın SEGE’de 47. Sırada yer almasına iki verinin etkili olduğudur. Bunlardan birincisi Sağlık verileri. İkincisi ise işsizlik sıralamasında Türkiye ortalamasının gerisinde yer alması.
2022 yılına kadar tüm göstergelerde işsizlik sıralamasında Türkiye’nin ilk 10 ili arasında yer alan Elazığ son üç yılda nasıl bir tarih yazdı da Türkiye ortalamasının gerisine düştü? Son üç yılda açılan sanayi tesisi sayısı kaçtır? Yeni açılan işyeri sayısı kaçtır? Bu verilere baktığımızda Elazığ işsizlikte 2022 yerini koruyor. Burada bir hata yapılmıştır.
TÜİK 2025 verilerine gelin bakalım:
2024 toplam nüfus: 603,941
0-7 Grubundaki çocuk sayısı: 150,213
SGK’lı çalışan sayısı (Kamu, Özel sektör, Kendi hesabına çalışan toplamıdır): 137,916
Emekli sayısı: 100,401
Bu sayının toplamı: 388 bin 233 kişidir.
Peki nüfusun 215 bin 708’i nerede, ne iş görüyor?
Şehrimizin orta yaş kategorisinin nüfusa oranı %47,63
Dolayısı ile veri hazırlanırken işsizlik hesaplaması 2024 yılı içerisinde İş-Kura başvuran ve iş aradığını beyan edenler üzerinden hesaplanmıştır. 603 bin nüfuslu bir kentte emekli, çalışan, çocuk sayısını çıkardığımızda 215 bin nerede olduğu belli olmayan nüfus kalıyor ise bunun %75’i işsiz ve devlet destekleriyle yaşamını idame ettiriyordur. Ki, bu veri bu şekilde doğru hesaplansa idi Elazığ sıralamada 50’li basamaklarda yer alırdır.
Son olarak bilgi anlamında şunları da paylaşayım:
SEGE’de Türkiye 6 bölgeye ayrılmıştır. En gelişmiş iller 1’de en geri kalmışlar ise 6’da dır.
Elazığ 2011’de 39. Sırada, 2017’de 42. Sırada ve 2025’e 47. Sırada yer almıştır. Yani istikrarlı bir şekilde geri gidiyoruz. (Son hesaplamadaki işsizlik rakamlarına rağmen)
Şehrimiz son araştırmada 4’cü bölgede yer edinebilmiştir.
Ancak 2022 yılında yayınlanan ilçe bazlı SEGE raporunda Elazığ 4’cü bölgede yer alırken, 5 ilçemiz 5’ci bölgede ve Arıcak 6’cı bölgede yer bulabilmiştir.
Raporlar sadece raflara konulmak amacıyla hazırlanmaz. Raporların bir dili vardır. Dün, bugün ve geleceğe dair öngörüdür… Bir nevi MR sonucudur. Ya ciddiye alıp tedavi yolunu tercih edersin yada …
Son söz: Raporların bi dili vardır. Boş yere yazılmaz…
