Türk Dil Kurumuna göre; Oligarşi, kelime anlamı “siyasal gücün birkaç kişilik bir grubun elinde toplandığı yönetim, aristokrasinin daralmış biçimi” olarak tanımlanmaktadır (1).
Oligarşi, az ve belirli sayıda kişinin, bir ülkenin veya kuruluşun idaresini ellerinde bulundurup, hakimiyet kurmaları. Gerçek iktidarın birkaç kişinin, bir grubun, birkaç ailenin veya bir sınıfın elinde bulunduğu idare tarzıdır. Olumsuz anlam ifade etmekte olup, sosyal ve siyasi hakların sınırlandırıldığı, kamu gücünün belli bir azınlık lehine adaletsizce kullanıldığı idareler oligarşik idarelerdir (2).
Oligark, oligarşik düzendeki yöneticilere verilen isim olarak ifade edilmektedir. Oligarkların önemli bir bölümü servetlerini, 1990’larda, dönemin devlet başkanının gerçekleşen ve devlet varlıklarının özel sektöre kaotik ve yolsuzluklarla dolu bir süreçte devredildiği sırada yapmıştır. 1991 yılında komünizm çökerken Rusya’da ithalat, kaçakçılık ve kara borsadan para kazanan ve işlerini çoğunlukla nakit para ile döndüren “iş adamları” vardı. Devlete ait işletmelerin özelleştirilmesinde bu iş adamları öne çıktı ve Rusya ekonomisindeki kaynakların sahibi oldular. Çoğu tekel konumunda olan bu Rus şirketlerinin sahipleri artık yeni milyarderler sınıfı yani oligarklardı (3).
Özellikle devlet adamlarına yakınlıklarıyla bilinen işadamları, 2000'li yılların ardından sermayelerinin bir kısmını futbola yatırarak dünya çapında isim yapmaya başladı. Ünlü oligarklar arasında birçok Rus işadamları gösterilmektedir (4).
Liste bununla sınırlı kalmamaktadır. İngiliz futbol kulüplerinin mevcut sahiplerinin tahmini net değerlerinin ve zenginlik kaynaklarının % 10'un üzerinde hissedarların listesine bakıldığında durum daha net anlaşılmaktadır (5).
Arsenal, Rusya'nın sahip olduğu en karlı futbol kulüplerinden biridir. En son finansal sonuçları oldukça etkileyici: Kulübün mali raporuna göre 2016-17 geliri; 558 milyon dolardı (bir önceki yıla göre neredeyse 23 milyon dolar) ve brüt karı 57 milyon dolardı. Chelsea ise 493 milyon dolarlık etkileyici bir ciroya sahipti. Kulüp 2017 yılında Premier Lig şampiyonu oldu. 2003'te Rus iş adamı tarafından satın aldığından beri kulübe 1.5 milyar dolar aktarıldığı tahmin ediliyor. Büyük ölçek göz önüne alındığında, bu yatırımların ne kadar karlı olduğuna karar vermek zor (6).
Futbol endüstrisinin büyüklüğünün önemli bir para akışına neden olduğunu, bunun da hile, yolsuzluk, vergi kaçakçılığı ve kara para aklamayı beraberinde getirdiğine işaret edilen, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) kara para aklamayla mücadeleyi yürüten Mali Eylem Görev Gücü (FATF), “Futbol Sektörü Aracılığıyla Karapara Aklama’’ konulu raporda: futbolun yasadışı faaliyetlerde kullanımına olanak veren zayıf yönleri arasında; Uluslararası transferler ile televizyon ve sponsorluk gelirlerinin çok hızlı yükselmesi, futbolcu alım satımlarını, menajerlerin, sponsorların ve futbolla ilgilenen diğer kişilerin sayısını arttırdı. Bu da para akışında hileli işlemlerin gizlenmesini kolaylaştırdı. Uluslararası transfer piyasasında yapılan büyük hacimli işlemler, ulusal futbol organizasyonları tarafından kontrol edilemiyor. Taraftarlar, paranın kaynağını önemsemiyor. İnsanlar, kulübe para sağlayan başkanlara sempatiyle yaklaşıyor. Diğer yandan futbol kulübü sahibi olmak, suç dünyasından gelseler bile patronlara önemli bir sosyal statü sağlıyor. Bu statü, yerel idarecilerle de daha iyi ilişki kurulmasına katkıda bulunuyor. Örneğin bazı ülkelerde futbol kulübü yöneticileri çoğunlukla inşaat sektöründen geliyor. Taraftarlar, paranın kaynağını önemsemiyor. İnsanlar, kulübe para sağlayan başkanlara sempatiyle yaklaşıyor (7). Şeklinde ifade edilmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri Hazine departmanı, zengin Rusların ve Kremlin ile yakından bağlantılı nüfuzlu kişilerin bir listesini yayınlamıştı, ancak yaptırımlar veya yasaklar koymadı. Listede İngiliz futbol kulübü sahipleri de bulunmaktadır (8).
Futbolun Oligarkları 'Bireylerin değil sistemin hatası' söylemi ile futbol dünyasında meşrulaştılar, yasadışılıkları söz konusu olduğunda futbol dünyasında kulüplere çok sevinç ve mutluluk getirdikleri için sicilleri oldukça temiz. Oligarşi futbola ne getirdiğini sorgulamaya sevk edebilecek etik ve ahlaki bir mesele. Futbol hayranların çoğu bunu çokta umursamamaktadırlar (9).
Geçmişti İşçi sınıfının oyunu olan futbol gelecekte Oligarkların oyunu olmaya doğru sürüklenmektedir.
Kaynaklar
https://dergipark.org.tr/en/pub/rs/issue/56325/733072 https://www.turkcebilgi.com/oligarşi https://kanalfinans.com/sorular/oligark-ne-demek-oligarklar-nasil-zengin-olmuslar-oligarklar-kimler https://amp.haberturk.com/spor/futbol/haber-amp/913592-futbolda-oligark-etkisi https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_owners_of_English_football_clubs#Premier_League https://www.rbth.com/lifestyle/329018-russian-oligarchs-western-soccer-clubs/amp http://www.ekospor.com/karapara/ https://www.riskscreen.com/kyc360/news/oligarchs-owners-english-football-clubs-us-putin-list/ http://thetwounfortunates.com/oligarchy-football-ethics
Mehmet Şağbanşua
Büyüklerinize Sorun!
Etem Yalın
AYNADA KİMİ GÖRÜYORSAN LİDERİN ODUR!
Prof.Dr.Mehmet Çavaş
BATI, İSVEÇ ÜZERİNDEN NE PLANLANIYOR?
Prof.Dr. Sebahattin Devecioğlu
Dünya Futbolunda Seçim
Erhan Dabak
Musibetlerden ne zaman ders çıkartacağız
Veli Aksu
Yarı Yıl Tatili
Yakup Baş
Hayvancılıkta 2023
Mustafa Balaban
MEYDAN DÜZENLEMELERİ VE ANITSAL YAPILARIMIZIN DURUMU
Hayri Günay
CUMA GÜNÜ
