Bazı cümleler vardır, bir masalın içinden çıkıp hayatın tam da ortasına düşer. “Tilkiye demişler tavukları sen otlatacaksın” sözü bunlardan biridir. Hem güldürür, hem düşündürür. Çünkü hepimizin hayatında, bir yerlerde bir “tilki” vardır — ve ona usulca “tavuklara sen bak” denmiştir.
Bu söz, ülkemizde sık sık karşımıza çıkan bir durumu ironik biçimde anlatır: Yanlış kişilere doğru görevler verilmesi. Güveni hak etmeyene güvenilmesi. Geçmişte sorumluluklarını kötüye kullanan birine yeniden sorumluluk teslim edilmesi. Kısacası, liyakatin unutulduğu, hafızanın kısa olduğu bir dünyada, tilkiler yeniden göreve gelir.
Ama hikâyenin en ilginç kısmı, tilkinin verdiği cevaptır: “Ne dediniz? Bugüne kadar yapmadım ki!”
Bu cümle, hem savunmadır hem itiraftır. Tilki, suçunu yadsımıyor; sadece alışkanlığını dile getiriyor. Yani “Ben buyum” diyor.
İçeriden bir dürüstlük var bu sözde — yanlışta bile tutarlılık.
Bu durum bize bir şey daha hatırlatır: Eğer tilkiyi tavuklara baktırıyorsak, suç yalnız tilkide değil, o görevi verendedir. Kurumlarda, siyasette, hatta ailede bile böyledir. Güveni yanlış kişilere teslim eden toplumlar, günü geldiğinde kümes sessizliğine mahkûm olurlar.
Belki de mesele tilkilerde değil, onlara tavuk teslim etmeye devam eden akıllarda.
Çünkü hatayı bir kez yapmak insani, ama aynı hatayı göre göre sürdürmek bir tercihtir.
Sonuçta, hayat bizden şunu soruyor:
Tilkiyi mi suçlayacağız, yoksa kümesin anahtarını yine ona veren akılları mı?
