Stadyumlar, oyun alanları ve eğitim tesisleri gibi spor altyapısına yapılan yatırımlar, hem kamu hem de özel sektörlere geniş sosyal ve ekonomik getiriler sağladığı için artış eğilimi göstermektedir. Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya Pasifik gibi bölgelerdeki spor takımlarının altyapı geliştirmeye yoğun yatırım yapmasıyla birlikte bu eğilim son yıllarda yeniden odak noktasına gelmiştir. Büyümeyi ortak bir hedef olarak belirleyen hükümetler ve topluluklar, ulaşım bağlantıları gibi tamamlayıcı altyapılar sağlamak için spor yatırımcılarıyla birlikte çalışabilir ve topluluk kaynakları, sporun sosyoekonomik etkisini artırmaya yardımcı olabilir. Önümüzdeki yıl, topluluklar için ekonomik getirileri artırabilecek ve sporun kültür ve toplumun kalbine daha da yerleşmesini sağlayabilecek çok sayıda altyapı projesinin hayata geçirilmesi bekleniyor.
Deloitte, 2025 yılında 300'den fazla küresel spor stadyumunun yenileme veya yeni inşaat çalışmalarına başlayacağını öngörüyor. Deloitte'un spor altyapısı gelişmelerine ilişkin analizine göre, bu yeni stadyum altyapı projelerinin neredeyse %50'sinin Kuzey Amerika ve Avrupa'da gerçekleşmesi bekleniyor. Avrupa genelinde, öncelikli olarak futbol stadyumlarına odaklanan stadyum yatırımlarının büyümesi, yeni bir taraftar dalgasını çekmeyi amaçlıyor ve bu programları uygulayan kuruluşlar için gelir çeşitlendirme fırsatları sağlayabilir. Bunu yaparken, stadyum geliştirmeleri özel yatırımcılar için yatırım getirisini en üst düzeye çıkarma hedeflerine ulaşılmasına ve kamu sektörü için sosyoekonomik hedeflere ivme kazandırılmasına yardımcı olabilir. Spor odaklı yenileme projeleri gerçekleştikçe ve taraftarlar stadyumun hem içinde hem de dışında yenilikçi temas noktaları talep ettikçe, stadyum yatırımlarının birçok küresel bölgede artması da muhtemeldir.
İddialı stadyum projeleri kamu-özel yatırım hedeflerini birleştirmeyi amaçlıyor
Spor sahipleri stadyumları destinasyonlara dönüştürerek sosyoekonomik büyümeyi, toplum katılımını ve gelir çeşitlendirmesini teşvik ediyor (1).
UEFA'nın yayınladığı rapora göre, Avrupa'daki stadyum yeni inşa ve yenileme projeleri tasarım aşamasını geride bırakarak 2024'te meyve vermeye başlıyor.
UEFA’ nın Avrupa Kulübü Finans ve Yatırım Manzarası raporunda, tasarımcıların seçildiği, yüklenici tedarik süreçlerinin devam ettiği ve projelerin temellerinin atıldığı vurgulanıyor.
Analistler raporda, stadyum geliştirme ve diğer altyapı projelerine yapılan mali harcamaların kulüpler için bir yatırım anlamına geldiğini, kapasitedeki artışların gişe hasılatını artırabileceğini, gelişmiş eğitim tesislerinin ise daha kaliteli oyuncuları çekmeye yardımcı olabileceğini belirtti.
2023 yılında hem yenilemeler hem de yeni inşaatlar tamamlandı. Sırbistan'da, Loznica ve Leskovac'ta, ilgili kulüplerin ve toplulukların ihtiyaçlarını karşılayan 8.000 kişilik yeni stadyumlar inşa edildi. Almanya'da ise Karlsruher SC'nin yeni evi olacak 34 bin kişilik Wildparkstadion, Temmuz 2023'te açıldı. İspanya'da iki tarihi stadyum şu anda tadilattan geçiyor. FC Barcelona, 2023 yazında, kapasitesini 105.000'e çıkaracak bir modernizasyon projesi kapsamında, halihazırda Avrupa'nın en büyük futbol stadyumu olan Camp Nou'yu boşalttı. Madrid'de 84 bin kişilik Santiago Bernabeu stadının yeniden inşası 2024'ün ilk çeyreğinde resmen başladı ve beş yıllık bir projenin sonu olacak.
Avrupa'nın en üst düzey kulüplerinin 2022 yılında sabit kıymetlere yaptığı yatırımlardaki artış, yatırımcıların altyapı geliştirme projelerini yeniden desteklemeye başladığının geçici bir işaretiydi.
O zamandan bu yana çok sayıda önemli stadyum inşaatı projesi tamamlandı ve duyurulan diğer çeşitli projeler de hayata geçiriliyor. Bu durum, gelecekte büyük turnuva maçlarına ev sahipliği yapacak kulüpler ve ulusal dernekler için nihai fayda sağlayacak pazara olan güveni gösteriyor.
Stadyumlar, kulüplerin bildirdiği maddi duran varlıkların ana türüdür; kulüplerin %18'i stadyumlarını bilançolarına dahil ederken, stadyumlar toplam maddi duran varlıkların %82'sini oluşturmaktadır. Stadyum geliştirme ve diğer altyapı projelerine yapılan mali harcamalar, kulüpler için bir yatırımı temsil ediyor; çünkü kapasite artışları daha yüksek gişe hasılatlarına yol açabilirken, iyileştirilmiş antrenman tesisleri daha kaliteli oyuncuları çekmeye yardımcı olabilir. Ancak kulüpler piyasa güçlerinden muaf değil; çünkü pandemi sonrası inşaat piyasasındaki artan malzeme maliyetleri, projelerin başlamasını engelledi ve zamanında tamamlanmasını zorlaştırdı. Ancak duyurulan projeler şu anda tasarım aşamasından meyve vermeye doğru ilerliyor: tasarımcılar seçildi, yüklenici tedarik süreçleri devam ediyor ve projelere temel atılıyor (2).
Türkiye’ Stadyum geliştirme konusunda, 2012 yılında Türkiye Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) tarafından yönetilen ulusal bir spor tesisleri geliştirme projesi başlatılmıştır. Bu projenin amacı, ülkeye hem profesyonel sporlar hem de rekreasyonel sporlar için modern spor tesisleri sağlamaktır. Başlangıçtaki plan 18 yeni stadyum ve arenanın geliştirilmesini içeriyordu. Ancak şu anda 35 geliştirme projesi bulunmaktadır (3).
Türkiye, İtalya ile birlikte ev sahipliği yapacağı UEFA EURO 2032'ye 5 stadyumla katılacak. UEFA, ortak organizasyonu resmen onayladı ve her ev sahibi ülkenin 5 stadyumla toplam 10 stadyuma katkıda bulunması bekleniyor.
Kaynaklar
(1).https://www.deloitte.com/us/en/insights/industry/technology/technology-media-and-telecom-predictions/2025/tmt-predictions-sports-fan-experience-explodes-with-new-sports-infrastructure.html
(2).https://www.coliseum-online.com/european-stadium-investments-on-the-rise/
(3).https://essma.eu/news/article/tff-invests-significantly-safety-stadium-development-nationwide
