SÖZ SENET DEĞİLDİR.

Geçmişten bugüne kadar birçok mecrada duymuş olduğumuz özellikle güvene dayalı alışverişler sırasında kullanılan ‘’SÖZÜM SENETTİR’’ deyimi bu günlerde görmüş olduğumuz uyuşmazlıklarda daha çok gözüme çarpmaktadır. Zira Sözü Senet olanlardan alacağını alamayıp sebepsiz olarak ortaya koyduğu güven sayesinde mağdur konuma düşen insan sayısı her geçen gün çoğalmaktadır. Bu kaide aslını dini kaidelerden ve toplum içerisinde dürüstlüğün esas olmasından almaktadır. Fakat gel gelelim günümüz şartlarında güvene dayalı ilişkilerin sayısı bir hayli azalmıştır. Dikkat edilmesi gereken şey yapılacak olan ticaret sırasında tanzim edilen evrak ve ispata dayalı olan tüm belgelerdir. Aksi halde alacağını yetkili merciler ve mahkemeler nezdinde ispatlayamayan kişi mağduriyetinin yanında bir de adalete olan güvenini kaybedecektir. Fakat burada mahkemelerin ve görevli hakimlerin herhangi bir kusuru ve kabahati bulunmamaktadır.

Hukuk kaidelerimiz arasında ‘’Usul esasa mukaddemdir.’’ şeklinde esaslı bir ilke bulunmaktadır. Bu ilkenin açıklaması şudur ki doğru şeyi, doğru makamdan, doğru şekilde, doğru zamanda isteyeceksin. Burada doğru olarak anılan şeyler uygulamada olan mevzuat hükümleridir. Örnek ile açıklamak gerekirse yanlış Mahkemede dava açılırsa Hâkim dosya esası hakkında inceleme yapmadan takibat durur. Ya da hakkını ararken sunacağın talebi zamanında sunmazsan zamanaşımı gibi bir olgu ile karşılaşıp tamamen alacağını alamayabilirsin. Usulün henüz yukarıda bahsetmiş olduğum sözün senet sayılması ile alakası da tam olarak bu noktada başlamaktadır. Çünkü; senet sayılan sözlerin alacağın tahsili veya haklılığın ispatı noktasında mahkemelerde belirli bir miktarın üzerinde olan alacaklar için herhangi bir geçerliliği bulunmamaktadır.

Günümüz şartlarında toplumsal olarak güvene dayalı olarak herhangi bir yazılı belge almama, sözleşme yapmama ve alacağı gösterir senet tanzim edilmemesi yoluna gidilse de esas şekilde güven göstergesi aradaki ilişkiyi tamamen ortaya koyacak şekilde yazılı evrak oluşturmaktır. Yapılacak olan alışveriş ve ticareti güvenilir kılan şeyde budur. Her iki taraf içinde tamamen ortaya konmuş olan güvenin yansıması oluşturulacak yazılı belge olarak tezahür edecektir. Aksi halde hatıra dayalı alacağın kendiliğinden ödenmemesi halinde başvurulacak bir mecrada bulunmamaktadır.

Güvene dayalı olarak oluşan mağduriyetlere ve hukuksal olarak oluşan problemlere birkaç örnek sunmak gerekirse;

• Verilen borç paraya dahi herhangi bir evrak alınmaması,
• Havale/EFT üzerinden gönderilen bedel için bir açıklama yazılmaması,
• Taşınmaz Satışlarında tapuda yapılacak olan sözleşme esas olmasına rağmen yazılı olarak tanzim edilen evrak ile taşınmaz almaya çalışmak,
• Herhangi bir satışa ilişkin olarak ödenen kaparo bedeline dair herhangi bir evrak alınmaması,
• Taşınmaz ve Araç alım süreçlerinde detaylı inceleme yapmamak,
• Gerçekleştirilecek işlem ( Satış, Mal Paylaşımı, Ortaklık vs. Sözleşme ) hakkında önceden uzmanlardan görüş sorulmaması, danışmanlık alınmaması,
• Özellikle İnternet üzerinden yapılan alışverişler sırasında ürün sağlayıcı ve ileten şirketin kurumsallığına dikkat edilmemesi,
• Kendisine borca karşılık teslim edilen senedin ismi ve T.C kimlik numarası yazılan kişi tarafından imzalanıp imzalanmadığının kontrol edilmemesi,
• Mal alımları sırasında özellikle ticaretle uğraşan kişiler tarafından gereken incelemenin yaptırılmaması,

Yukarıda sunulan örnekler bu şekilde kolaylıkla arttırılabilecektir. Belirtmiş olduğumuz örneklerden bazıları dolandırıcılık suçu kapsamında girdiğinden adli makamların takibi ile sorumlular cezalandırılabilir. Ama sorumluların bulunup, cezalandırılması sizin güveniniz neticesinde kaybettiğiniz maddi değeri şartlara göre geri getirmeyebilir. Bu nispetle esas güvenin yürürlükte olan hukuk kaidelerine göre gerekli sözleşmelerin yapılması ve yerine göre işlemlerin yazılı şekilde yürütülmesidir.