Değişik adlarla bilinen Türk dilli halklar, Türkiler veya genel olarak Türkler olarak adlandırılan soydaşlarımız dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunmaktadır.
1991’in sonunda Sovyetler Birliği’nin dağılması ile beş yeni Türk cumhuriyeti ortaya çıkmış, 1974’te bağımsızlığını ilan eden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) ile yeryüzündeki bağımsız Türk cumhuriyetlerinin sayısı yediye (Azerbaycan Cumhuriyeti, Kazakistan Cumhuriyeti, Kırgızistan Cumhuriyeti, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Özbekistan Cumhuriyeti, Türkmenistan Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti) yükselmiştir. Ancak KKTC Türkiye’nin dışında başka ülkeler tarafından tanınmadığı için Birleşmiş Milletler Teşkilatında altı Türk devleti temsil edilmektedir.
Bunların dışında kalanlar ya özerk cumhuriyet veya özerk bölge statüsüne sahiptirler, ya da bazıları büyük bir nüfusa sahip olmalarına rağmen bulundukları ülkelerde kendilerini temsil edecek resmi organları bulunmamaktadır.
Bağımsız Devletler Topluluğu’nda (BDT) Türkler bir birine komşu olan dört coğrafi bölgede yaşamaktadırlar: İdil-Ural, Kafkasya, Sibirya, Orta Asya (Batı Türkistan).
İdil (Volga)-Ural bölgesinde başlıca Tatar, Başkurt ve Çuvaşlar; Kafkasya’da Azeriler, Kumuk, Karaçay-Balkar ve Nogaylar; Orta Asya’da Kazak, Türkmen, Özbek, Kırgız, Karakalpaklar; Sibirya’da Yakut (Saha), Tuva, Hakas ve Altaylılar yaşamaktadır. Rusya Federasyonu’nda 21 cumhuriyet bulunmakta olup, bunların dokuz adedi (Altay, Başkurt, Çuvaş, Hakas, Kabarda Balkar, Karaçay- Çerkez, Saha, Tatar, Tuva) Türk cumhuriyetidir. Bunların dışında Özbekistan’a bağlı Karakalpak Özerk Cumhuriyeti, Moldova’ya bağlı Gagauz Cumhuriyeti bulunmaktadır. Nahçevan Özerk Cumhuriyeti Azerbaycan Cumhuriyeti’ne bağlı ise de, Nahçevan ancak bir bölge adı olup, etnik bir kimliği belirtmediği için biz onu özerk Türk cumhuriyetleri içinde mütalaa edilmemiştir. Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı Sincang-Uygur Özerk Bölgesi de özerk bir statüye sahip bir bölgedir. Kısacası dünyada yedi bağımsız Türk Cumhuriyetine ek olarak on iki özerk Türk cumhuriyet veya özerk bölgesi bulunmaktadır.
Takriben 90-100 milyon Türk dilli halk bağımsız cumhuriyetlere, 15 milyon kadarı özerk cumhuriyetlere sahip olup, kalan 75-80 milyon Türk dilli halk ise her hangi bir siyasi statüye sahip değildir.
Ayrıca; Diğer Türk Toplulukları, Turan İlleri; İran Türkleri, Güney Azerbaycan, Irak Türkleri, Türkmeneli, Balkan Türkleri, Bulgaristan Türkleri, Yunanistan Türkleri, Makedonya Türkleri, Romanya Türkleri, Afganistan Türkleri, Kosova Türkleri Sibirya Türkleri, Suriye Türkmenleri, Kafkasya Türkleri, Karay Türkleri, Nogay Türkleri, Kumuk Türkleri isimleri altında Dünyanın birçok bölgesinde yaşamaktadırlar.
Türk Birliğinin Siyasal, Ekonomik, , Eğitim, Gençlik ve Spor, Ulaştırma, Gümrük, Diaspora, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Medya ve Enformasyonları alanında Türk birliğini bir araya getirmek amaçlı bir çok organizasyon bulunmaktadır. Bunlar;
Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi (TÜRK KONSEYİ), Türk Keneşi, Türk dünyası’nın UNESCO'su olan TÜRKSOY; Türk Akademisi, Türk Kültür ve Mirası Vakfı, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Adriyatik’ten Çine kadar yaşayan Türk topluluklarını Sosyal, Kültürel ve Ekonomik anlamda bir araya getirecek olan “Türklerin Kızıl Elması” “Turan” ülküsüdür. Bu ülkü ile yaşayan 200-250 milyon arasında Türk’ü Ülkü birliği altında toplamak tüm Türklerin rüyasıdır.
Bu rüyayı; Sporun evrensel ve özellikle futbolun kitlesel özelliklerini kullanarak, bu gününün imkan ve teknolojilerinden yararlanarak çok rahatlıkla gerçekleştirebiliriz.
Turan Kupası Projesi ile ilgili Türkiye Futbol Federasyonu Dış İlişkiler İcra Kurulu Üyesi Gürkan Teoman; projenin tüm detaylarını kısa bir süre önce tüm detayları ile açıklamıştı.
Sadece Türk devletlerinin takımlarının katılacağı sürdürülebilir bir kupa oluşturmak istediklerini söyleyen Gürkan Teoman, "Bu turnuva sayesinde Türk devletlerinde takımların varlığını ve bilinirliğini arttırmayı hedeflediklerini Bu sayede Türk devletlerinin futbol takımlarının gelişimine katkıda bulunacağını" ifade etmişti.
Turan Kupası Projesi için 12 akademisyen ve spor dünyasından tanınan birçok isim de destek vermiş, Planlama ve program yapıldıktan sonra tanıtımı yapılması planlanıyordu ki ; Türkiye Futbol Federasyonu Dış İlişkiler İcra Kurulu Üyesi Gürkan Teoman Federasyondaki görevinden istifa ettiği için Proje hayat bulmadan askıya alındı.
( Turan Kupası Projesinin detayları bir sonraki yazıda devam edecek).
Kaynaklar :
https://www.altayli.net/federe-ve-muhtar-turk-cumhuriyetleri.html
https://www.turkkon.org/tr/turk-konseyi-hakkinda
https://www.karar.com/turan-kupasi-nedir-hangi-ulkeler-katilacak-turan-kupasi-ne-zaman-baslayacak-1567839
Mehmet Şağbanşua
Büyüklerinize Sorun!
Etem Yalın
AYNADA KİMİ GÖRÜYORSAN LİDERİN ODUR!
Prof.Dr.Mehmet Çavaş
BATI, İSVEÇ ÜZERİNDEN NE PLANLANIYOR?
Prof.Dr. Sebahattin Devecioğlu
Dünya Futbolunda Seçim
Erhan Dabak
Musibetlerden ne zaman ders çıkartacağız
Veli Aksu
Yarı Yıl Tatili
Yakup Baş
Hayvancılıkta 2023
Mustafa Balaban
MEYDAN DÜZENLEMELERİ VE ANITSAL YAPILARIMIZIN DURUMU
Hayri Günay
CUMA GÜNÜ
